İslam Tarihi Kronolojisi

SON PEYGAMBER HZ. MUHAMMED (SAV) DÖNEM TARİHİ KRONOLOJİSİ

571 

Peygamber Efendimiz’in (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem) babası Abdullah İbn-i Abdilmuttalib’in vefatı.

Fil Olayı, Peygamber Efendimizin doğumunda 52 gün önce meydana gelmiştir.Habeşistan’ın Yemen Valisi Ebrehe, Kâbe’ye saldırdı.

571   (  20.04.571 Pazartesi ) 

Hz. Muhammed S.A.V. Efendimiz’ in doğum günü.

Rebiülevvel ayının 12′nci gecesi (20 Nisan) Efendimiz (sas) dünyayı şereflendirdi.

Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) sütanne Halîme-i Sa’diyye’ye verilmesi.

Peygamberimizin Soyu: Hz. İbrahim, Hz. İsmail… Adnan (21. batın)… Fihr, Gaalib, Luey, Kâ’b, Mürre, Kilâb, Kusay, Abdulmenaf, Haaşim, Abdulmuttalib, Abdullah, HZ. Muhammed Mustafa (s.a.v.)

573
Sütanne Halîme-i Sa’diyye’nin Peygamber Efendimiz’i (sallallâhu aleyhi ve sellem)  Mekke’ye annesine teslim etmek için getirmesi fakat Mekke vebası endişesiyle tekrar götürmesi.

 

574

Hz. Ebubekir’in doğumu.

575 
Süt annesi Halime Hatun, Allah Resulü’nü annesi Hz. Amine’ye teslim etti. ( 4 yıl kaldı)

Şakk-ı Sadr Mucizesi; Cebrâil veya insan suretine girmiş iki melek, O’nun (sallallâhu aleyhi ve sellem) yanına gelip göğsünü açmış, kalbini çıkardıktan sonra ondan bir kan pıhtısı almış, kalbi hikmet ve iman ile doldurulmuş, ardından kalbi yıkayıp yerine koymuş, göğsünü de kapatmıştır.

577 
Annesi Amine ve hizmetçileri ÜmmüEymen ile birlikte Medine’ye gidip babasının mezarını ziyaret etmesi ve dönüşte Mekke ile Medine arasındaki Ebvâ Köyü’nde annesinin vefâtı. Dedesi Abdülmuttalib Efendimizi himayesi altına aldı.

Hazreti Osman’ın (radıyallâhuanh) doğumu

579
Abdülmuttalib ahirete intikal etti. Efendimiz, amcası Ebu Talib’in yanında kalmaya başladı.

583
Amcası Ebu Talib’le ticaret maksadıyla Şam’a gitti. Busra’da(Suriye’nin güneyinde bir şehir) Rahip Bahîra Allah Resulü’nün beklenen son peygamber olduğunu söylemesi.

584

Hazreti Ömer’in (radıyallâhuanh) doğumu.

588
Amcası Zübeyr ile Yemen’ ticari amaçlı seyahati.

591
Ficâr Savaşı. Kureyş-Hevâzîn arasında dört yıl süren savaşta bulundu.

Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) Mekke ve çevresinde can güvenliğinin ve ticari emniyetin sağlanması gayesiyle teşekkül eden Hilfü’l-Fudûl Cemiyetine ( Erdemliler Sözleşmesi) katılması.
Ticarete başladı.

595

Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) Hazreti Hadîce’ye (radıyallâhu anha) ait ticaret kervanının başında Suriye’nin Busrâ şehrine gitmesi.

Peygamber Efendimiz’in  (sallallâhu aleyhi ve sellem) Busrâ’da Rahip Nastûra’yla karşılaşması

596
Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) Hazreti Hadîce validemizle (radıyallâhu anha) evlenmesi. (Peygamber Efendimiz 25, Hadîce validemiz 40 yaşındayken)

EbûTalib’in nikâh töreninde konuşması.

Süt Anne Halîme-i Sa’diyye’nin düğüne getirilmesi.

Peygamber Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) Hazreti Hadîce validemizle birlikte Merve’de yeni alınan eve taşınması.

598

Oğlu Kasım’ın doğması. Kendisine Ebu’l – Kasım denilmesi. Kasım iki yaşaında iken vefat etmiştir.

599

Amcasının oğlu Hz. Ali’nin (radıyallâhu anha)   doğması.

600

Kus ibn-i Sâide ibn-i Amr el-İyâdî’nin, Ukâz çarşısında beklenen Peygamberi müjdelediği bir hutbe okuması. Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) bu hutbeyi dinlemesi.

Peygamber Efendimiz ‘in ilk kızı Hazreti Zeyneb’in (radıyallâhu anha)  doğumu.

604

Peygamber Efendimiz ‘in 2. kızı Hazreti Rukıyye’nin (radıyallâhu anha)  doğumu.

608
Peygamber Efendimiz ‘in (sallalâhu aleyhi ve sellem) Kureyş’in Kabe’yi yeniden inşası sırasında Hacerü’l-Esved’in yerine konulması konusunda hakemlik yapması.

Peygamber Efendimiz’in 3. kızı Hazreti ÜmmüGülsûm’ün (radıyallâhuanha)  doğumu.

609

Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) Vahiy öncesi gördüğü SâdıkRüyalar’ın sıklaşması (İlk Vahyin nüzûlundan 6 ay önce)

610
Hira mağarasında (Ramazan ayında Kadir Gecesi’nde) ilk vahyin gelişi, (Risalet vazifesinin Cibril-i Emîn tarafından tebliği) Peygamber oluşu.

AlakSûresi’nin ilk beş ayetinin nüzûlü: Milâdî 610 Yılı, Hicretten 13 yıl önce, 17 Ramazan Pazartesi günü, Efendimiz 40 yaşındaydı.

Peygamber Efendimiz’in 4. kızı Hazreti Fâtıma’nın (radıyallâhu anha) doğumu.

En yakınlarını İslâm’a davet etmesi. Hz. Hatice, Hz. Ebubekir, Hz. Ali ve Hz. Zeyd’in Müslüman olmaları.

614
Safa tepesine çıkıp ilk açık tebliğini yaptı.Bi’set’in 4. yılında açık davet başlaması (  bi’setten itibaren 3 yıl boyunca insanları İslâm’a gizli çağırdı.) Yakın akrabalarına tebliğ için yemekler verdi. Müslümanlara işkence yapılmaya başlandı. ( Bi’set, arapça’da gönderme anlamına gelir, efendimizin peygamber olarak gönderildiği zamanı ifade eder )

615
İlk Hicret, Habeşistan’a yapıldı. Âdil hükümdar NecâşiEshame onları iyi karşıladı ve üç ay kaldılar. Mekke’deki şiddete hedef olmaktan kurtulup dinlerini daha iyi yaşayabilmek için dördü hanım, toplam on beş kişilik bir ekip yola koyuldu. Başlarında Efendimiz’in damadı Hz. Osman vardı.

Müslümanlar Peygamber Efendimiz önderliğinde Dârü’lErkam’da ( ilk Müslümanlardan Erkâm bin Ebi’l-Erkâm bin Esed’in evi) eğitim almaya başladılar.

616
Habeşistan’a ikinci hicret yapıldı. ( Bi’st’in 7.senesi)  On sekizi hanım olmak üzere toplam yüz kişi, veya onüçü kadın doksan kişi, Hz. Cafer İbnEbiTalib önderliğinde Habeşistan’a gitti.

O dönemde henüz Müslüman olmayan AmrİbnAs’ın, Necaşi’yi Müslümanlara sahip çıkmama konusundaki ikna çabaları boşuna çıktı. Necaşi Müslüman muhacirlere ülkesinin kapılarını açtı.

Hz Hamza ile Hz Ömer Müslüman oldu .

617
Müslümanlara karşı boykot. Kureyş ileri gelenlerinden 40 kişi EbûCehil’in başkanlığında toplandılar. Müslümanlarla alış-veriş yapmamaya, kız alıp vermemeye, görüşüp buluşmamaya, ekonomik ve sosyal her türlü ilişkiyi kesmeye karar verdiler. Bu kararı bir ahitname şeklinde yazıp mühürlediler ve bir beze sararak Kâbe’nin içine astılar. Böylece Müslümanları canlarından bezdirip Hz Peygamber’in kendilerine teslim edileceğini umdular. Karara aykırı hiçbir şey yapmayacaklarına dair yemin ederek karar hükümlerini müsamahasız uygulamaya başladılar. Bu şekilde Müslümanlara karşı üç yıl sürecek sosyal ve ekonomik boykot başladı.

619 ( HÜZÜN YILI )
Boykot sona erdi.Müşriklerin Kâbe’ye astığı anlaşma sahifesini -“Senin isminle başlarım Allahım!” kısmı hariç- ağaç kurdunun yemesi. Allah’ın (cellecelâluhu),  ağaç kurdunun anlaşma sahifesini yediğini Peygamberimiz’evahyetmesi ve Peygamber Efendimizin bu durumu EbûTalib’e haber vermesi. EbûTalib’in kardeşleriyle beraber, anlaşma sahifesini -Allah’ın ismi hariç- ağaç kurdunun yediğini haber etmek üzere müşriklerin ileri gelenlerinin yanlarına gitmesi ve eğer bu haber doğru çıkarsa boykotu bitirmeleri yalan çıkarsa Allah Resûlü’nü onlara teslim etmek üzere akitleşmeleri. Müşriklerin ağaç kurdunun anlaşma sahifesini yediğini görünce “bu sihirdir” diyerek yaşanan mucizeyi inkar etmeleri. Mekkelilerden Hişamİbn-i Amr, Züheyrİbn-i EbiÜmeyye, Mut’imİbn-i Adiyy, Ebu’l-Bahterîİbn-i Hişam ve Zem’aİbn-i Esved’in bir araya gelerek, Hâşim-Muttalib oğulları ve müslümanlar aleyhinde alınan kararları kaldırmak üzere anlaşmaları ve gidip müşriklerin ileri gelenleriyle bu konuyu konuşmaları. Mut’imİbn-i Adiyy’in anlaşma sahifesini yırtmak için Kabe’nin içine gitmesi ve -Allah’ın ismi hariç- ağaç kurdunun sahifeyi yediğini görmesi.

Kısa bir süre sonra kendisi her zaman koruyan amcası Ebu Talib öldü.

Ardından da Hz Hatice validemiz irtihal etti. Bu olaylarda dolayı bu sene tarihe Hüzün yılı olarak geçmiştir.

620 
Peygamberimiz (SAV)’in İslâm’a davet için Taif’e gitmesi. Ağır hakaretlere uğrayarak Mut’im bin Adiy himâyesinde geri Mekke’ye dönmesi.

İsrâ ve Mi’rac Olayı.

Allâhu Zülcelâl’in Peygamberimizi onurlandırması.

Beş vakit namaz farz kılındı.

Peygamberimiz (SAV)’in Hac münasebetiyle dışarıdan gelen yabancılarla görüşmesi. Medineli altı kişi Müslüman oldu. Bunlar; Es’adİbn-i Zürâre, Avfİbn-i Hâris, Râfi’İbn-i Malik, Kutbeİbn-i Âmir, Ukbe İbn-i Âmir, Câbirİbn-i Abdullah, Allah hepsinden razı olsun. Akabe Tepesi’nde Hz. Peygamber (sas)’le görüşüp Müslüman olan altı kişi, hac mevsimi sonunda Medine’ye döndüler. Gördüklerini, yakınlarına ve dostlarına anlatarak, Medine’de Müslümanlığı yaymaya başladılar.

621
1. Akabe Biatı gerçekleşti. Daha önce Müslüman olan 6 Medineli, bir sene sonra, hac mevsiminde Hz Peygamber (sas) ile görüşmek üzere Medine’den Mekke’ye 10′u Hazrec, 2’si Evs kabilesinden olmak üzere 12 Müslüman geldi. Başkanları Zürâre oğlu Es’ad’dı. Medine’li 12 Müslüman “Allah’a şirk koşmayacaklarına, hırsızlık ve zinâ yapmayacaklarına, (kız) çocuklarını öldürmeyeceklerine, kimseye iftirâ etmeyeceklerine, Allah ve Peygamber’ine itâatten ayrılmayacaklarına” dâirPeygamberimiz’in elini tutarak bîat ettiler. Peygamberimiz, Medine’ye İslam’ı anlatması için Hz Mus’ab b Umeyr’i görevlendirdi.

622 
II. Akabe Biatı. Peygamberimiz (asv) geçen yıl Medinelilere İslâm’ı ve Kur’an’ı öğretmek için Mus’ab b. Umeyr’i göndermişti. Mus’ab’ın gayretiyle 75 kişilik Evs ve Hazreçli, Peygamberimizle gizlice Akabe tepesinde ikici kez buluştu ve biat ettiler. O’nu Medineye davet etti.

Müslümanlar ve ardından da Efendimiz, Mekke’den Medine’ye hicret ettiler.

Hicrî takvimin başlangıcı.

Mescid-i Nebevi inşa edildi.

İlk ezan okundu.

Hz. Ali’nin (radıyallâhuanh) Hicreti ve Kubâ’ya Varışı

KubâMescidi‘nin İnşası.

Rasûlullah (asv)’ın, Ranuna vadisinde ilk Cuma namazını kıldırması ve ilk hutbeyi okuması.

Neccâr oğullarının Rasûlullah (asv)’ı Medineye götürmesi.

EbûEyyûb el Ensârî’nin evinde yedi ay misafir kalması.

623 
Kıble yönü Cenab-ı Hakk’ın emriyle Kudüs’ten Mescid-i Haram’a çevrildi.

Medine Vesikası‘nın  ( Sözleşmesi) Tanzimi

Muâhât (Muhâcir ve Ensârın birbirlerine kardeş olarak ilan edilmeleri) Hicretten 5 ay sonra

Peygamber Efendimiz (SAV) Aşure Orucu tuttu ve Müslümanlara tavsiye etti.

EbûCehil’in Mekke ordusuyla Müslümanların üzerine gelmesi ve Allah’ın Müslümanlara savaş İzni vermesi

624 
Bedir Savaşı Mekkeli müşriklerle yapıldı. İslam’da ilk harb olan şanlı Bedir zaferi ve küfrün elebaşısıEbûCehil’in öldürülüşü (Yerine EbûSüfyan’ın geçmesi). http://mehmetkarasakal.com/ashab-i-bedir-ve-bedir-sehitleri/

Aynı yıl Beni Kaynuka Yahudileri üzerine gidildi ve onlar, Medine’den çıkarıldı.

Ramazan orucu farz kılındı.

İlk bayram namazı kılındı.

Zekat farz oldu.

Allah Resulü’nün kızı ve Hz. Osman’ın eşi  Hz.Rukiyye vefat etti.

Hz Ali ile Hz Fatıma evlendi.

İlk kurban bayram namazı kılındı.

Kaab bin Eşref Olayı, bu şahıs şiirleriyle Müslümanları hicvedip, müşriklerikışkırtıyordu. Peygamber efendimiz hakkında idam kararı vermiştir. Ashabtan Muhammed bin Mesleme bu kararı uyguladı.

625
Uhud  Savaşı yapıldı. Mekkeli müşrikler, Mekke dışındaki müşrik kabilelerden 2000 asker topladılar. Mekke’den katılanlarla, 700′ü zırhlı, 200′ü atlı olmak üzere, EbûSüfyan’ın komutasında 3000 kişilik tam tekmil bir ordu ile Medine üzerine yürüdüler. Müslümanların karşısında savaş durumu alan müşrik ordusu, sayıca Müslümanların 4 katından daha fazlaydı. Üstelik bunlardan 700′ü zırhlı, 200′ü atlıydı. Müslümanların ise 100 zırhı ve sadece 2 atları vardı. Uhud Savaşı’nda üç safha yaşandı: İlk safhada Müslümanlar üstün geldiler, müşrikleri bozguna uğrattılar. İkinci safhada, kaçan müşrikleri kovalamayı bırakıp, kesin sonuç almadan ganimet toplamaya koyulmaları ve Efendimizin yerlerinden ayrılmamalarını emrettiği okçu birliğinin görevlerini terk etmeleri yüzünden, Müslümanlar 70 şehit vererek mağlup duruma düştüler. Üçüncü safhada ise, dağılmış olan Müslümanlar, Peygamberimizin etrafında toplanıp, karşı hücuma geçerek, düşman hücumunu durdurdular. http://mehmetkarasakal.com/uhud-sehitleri/

Hz. Hasan RA. doğdu.

Hamrâü’l-esed Gazvesi, Uhud’dansonra  üstünlük elde eden Mekkeli müşrikler Müslümanları imha etmek için gelmiş ancak korkup kaçmışlardır.

Raci Olayı meydana geldi. İslâm’a davet için çevre kabilelere Âsım RA. başkanlığında gönderilen muallimlerden sekizinin şehid edilmesi, Zeyd ve Hubeyb’in Mekkelilere satılması ve şehit edilmesi.

Bi’ruMaûne Vakası, Necid Bölgesine gönderilen Ashabı Suffe’den 70 muallimin şehit edilmesi.

Beni Nadir Gazvesi ile  şımaran Yahudiler sürgün edildi.

626

Resûlullah’ın (sallallâhu aleyhi ve sellem) Torunu Abdullah’ın (radıyallâhuanh) Vefatı

EbûSeleme’nin (radıyallâhuanh) Vefatı

Hz. Hüseyin’in (radıyallâhuanh) Doğumu

Resûlullah’ın (sallallâhu aleyhi ve sellem) Hazreti Ümmü Seleme (radıyallâhu anha) ile Evlenmesi

Bedrü’l-Mev’id Gazvesi

Dûmetü’lCendel Gazvesi. Suriye’de toplanan eşkıyalar dağıtıldı.

 

627
Hendek Savaşı yapıldı. Düşman saldırısını kolayca önlemek maksadıyla Efendimiz’in Medine etrafında hendekler kazdırması sebebiyle, Hendek savaşı adını alan bu muharebenin bir diğer adı da Ahzab’dır. Savaş neticesinde müşrikler mağlup olarak geri çekilmek zorunda kalmışlardı. Artık onlar bundan sonra Müslümanlar üzerine yürüme cesaretini kendilerinde bulamayacaklardı.

Beni Kurayza Yahudileri Peygamber Efendimiz’le olan anlaşmalarına göre Hendek savaşında Medine’yi Müslümanlarla beraber korumak zorundaydılar. Fakat bunu yapmadılar. Üstelik anlaşma hükümlerini hiçe sayarak harbin en nazik safhasında müşriklerle işbirliğine gittiler. Hendek sonrası Allah Rasulü ordusuyla Beni Kurayza üzerine yürüdü ve bu tehlikeyi bertaraf etti.
Benî Mustalık ( Müreysî ) Gazâsı: Bu kabile Medine’ye saldırmak istediğinden susturuldu.

İfk Olayı;  Benî Mustalık ( Müreysî ) Gazâsı dönüşü Hz. Aişe’ye validemize iftira dedikodusu yayıldı.

628
Rıdvan Biadı; Kabe ziyareti için yola çıkıldı. Mekke’ye elçi olarak Hz Osman gönderildi. Hz Osman’ın müşrikler tarafından şehit edildiği haberini alan Efendimiz, sahabilerinden müşriklerle çarpışma mevzuunda biat aldı. Bu biata Rıdvan biatı denir. Bu haberi alan müşrikler, Hz Osman’ı serbest bıraktılar Müşrikler Müslümanların Kâbe’yi ziyaret etmemeleri konusunda çok kararlıydılar. Bunun üzerine Efendimiz’e bir heyet gönderip anlaşma imzalamak istediler. Allah Rasulü, ilk bakışta Müslümanların aleyhinde gibi görünen ama daha sonra lehine dönen anlaşma maddelerini kabul etti.

Hudeybiye Antlaşması. Bazı şartları ağır görülen bu antlaşma Müslümanlar için siyâsî bir zaferdi. Çünkü, bu antlaşma ile Mekke müşrikleri İslam Devleti’ni resmen tanımış oluyorlardı. 10 yıllık ateşkes süresi içinde Peygamberimiz (s.a.v.) Kureyş tarafından emîn olarak tebliğ faaliyetlerini rahatça sürdürebilecekti. Bu sayede zamanın hükümdarlarını İslâma davet fırsatını buldu. Mektuplar göndererek onları İslâm’a çağırdı. (Bizans İmparatoru Heraklius’a, İran KisrâsıPerviz’e, Mısır AzîziMukavkıs’a, Habeşistan Necâşîsi’ne, Yemen VâlisiBâzân’a, Bahreyn, Umman, Dımeşk (Şam) ve Yemâme emirlerine elçiler ve mektuplar gönderdi. Yemen Vâlisi, Bahreyn ve Umman emîri, Habeş Necâşîsi (gizli) Müslüman oldu. Heraklius ile Mukavkıs elçilere iyi davrandı.)

Hayber Savaşı ve Hayber’in Fethedilmesi. Hz. Ali’nin dillere destan kahramanlıklar göstermesi, Yahudilerin baş cengâveri (savaşçısı) Merhab’ı bir hamlede yere sermesi.

Hayber’in fethi ile hemen hemen Arabistan’daki bütün Yahudiler İslam devletine tabi duruma gelmiş sayılıyordu.

Zeynebbt. Haris adındaki bir Yahudi kadının Hz. Muhammed (SAV)’i  zehirli etle zehirleme girişimi.

629 
Müslümanlar ilk kez Umre yaptılar.

Hâlid bin Velid ve Amr b. Âs Müslüman oldular.

Mute Savaşı bu yılda Bizans ile yapıldı. İslam sancaktarı Zeyd bin Hârise, Cafer-i Tayyar ve Abdullah bin Revâha’nın peşi peşine şehit olmaları. Halid bin Velid’in askerî dirâyeti sayesinde üç bin kişilik İslam ordusunun, yüz bin kişilik Bizans ordusuna zor anlar yaşatması ve ordunun fazla zâyiat vermeden geri çekilmesi. Mu’te Savaşı, Suriye’de Müslümanların Bizans’la ilk karşılaşması idi.

630 
Mekke Fethedildi. Kâbe putlardan temizlendi. Mekke fethi ile Kureyş’in hemen hemen tamamı İslam’la şereflendi. Fetih, aynı zamanda civar kabileler, bilhassa Kureyşlilere taraftar bulunan kabileler üzerinde müspet tesirler bırakmış ve onların İslam ve Müslümanlara karşı gönüllerinde sevgi dolu sıcak bir alaka duymasına sebep olmuştu.

Huneyn Savaşı: ( Hevâzin Seferi) Mekke’nin fethinden iki hafta sonra bazı kabileler savaş hazırlığı yaptı. Sakif ve Havazin kabileleri bunların başında yer alıyordu. Büyük bir ordu hazırladılar ve iki ordu Huneyn’de karşılaştı. Huneyn savaşında Müslümanlar galip geldi.

Tâif Kuşatması

Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) Oğlu İbrahim’in Doğumu

Tebük Seferi, Bizans üzerine yapıldı. Bizans ordusu giriştikleri savaş hazırlıklarından cesaret edemedikleri için vazgeçtiler ve İslam ordusu karşısına çıkamadılar.

Mescid-i Dırar; Tebük Seferinden döndükten sonra münafıkların Küba Mescidi ile Mescid-i Nebevi arasına yaptırdığı bu mescidTevbe/107 ayeti inince Peygamberimiz tarafından yıkıldı.

Ci’râne Umresi ve Medine’ye Dönüş

631

Sulh ve sükûn devresi. Elçiler yılı (Senetü’lVüfûd). Yetmiş kadar kabileye heyetler ve muallimler gönderilmesi, bütün kabilelerden gelen heyetlerin Müslüman olduklarını arz etmeleri.

Peygamberimizin sevgili oğlu İbrahim’in vefatı.

Hz. Peygamber Kur’an-ı Kerim’i Ramazanda Hz.Cebrail ile karşılıklı iki defa okudu. Bu olay, ramazan ayında Müslümanlar arasında, karşılıklı baştan sona Kur’an okumayı (mukable) bir gelenek haline getirdi.

632

Veda Haccı yapıldı.

Veda hutbesi yüzbinlere tebliğ edildi. http://mehmetkarasakal.com/veda-hutbesi/

24 Mayıs’ta Hz. Peygamber ateşli bir hastalığa yakalandı.

Peygamberimiz (SAV)’in BakîMezarlığı’na  bir ziyaret yaparak âhirete göçmüş mü’minleri selamlaması ve şehidlere duası.

Vefâtından üç gün önce Hz. Ali ile Fahd’a dayanarak mescide gelip cemaata namaz kıldırması, ashâbına hayır temennîlerde ve son tavsiyelerde bulunması.

8 Haziran Pazartesi günü ( Hicri 11. Sene 12 Rebiyülevvel ) Hz. Peygamber’in vefatı ve ruhunun Refîk-i A’lâ’ya (Yüce Dost’a) yükselişi.
9 Haziran Salı günü Son Peygamber Hz. Muhammed Mustafa Peygamber’in SAV’in defnedilmesi.

(HULEFÂ-İ RÂŞİDÎN (DÖRT HALİFE) DÖNEMİ KRONOLOJİSİ

 632  HZ. EBUBEKİR R.A.

Resulullah(SAV)’in vefat ettiği gün sahabenin ileri gelenlerinin kendisine biât etmesiyleHz. Ebubekir R.A. Müslümanların ilk halifesi seçilmiştir. Evvela halk Hz. Ömerç Hz. Osman, Abdurrahman gibi kâmil insanları seçmiş, onlarda kendi aralarında Hz. Ebubekir’i seçmişlerdir.

Bu dönemde çok titiz çalışma ve çabalarla, ( vahiy katibi ve hafız olan Zeyt b. Sabit başkanlığında bir komisyon kuruldu.) Kur’an-ı Kerim sahifeleri iki kapak arasında sıralanarak bir Kur’an-ı Kerim Mushaf’ı oluşturuldu,  yani Kur’an-ı Kerim kitap haline getirildi.

634  HZ. ÖMER R.A.

13 Temmuz tarihinde 63 yaşında Hz. Ebubekir vefat etmiştir. Yerine Emir-ülMü’minin sıfatıyla Hz. Ömer R.A. halife olmuştur.

634

Köprü Savaşı ile Sasani ile mücadele edildi ve mağlub olundu.

635

Kadisiye savaşı ile Sasaniler mağlup edildi Irak feth edildi, İran’ın yolu açıldı.

636

Yermuk Savaşı ile Bizans mağlup edildi, Suriye fethedildi, Taberiye, Nablus, Yafa, Gazze ve Beyrut Müslümanların eline geçti.

637

Kudüs fethedildi ve halk dininde örfünde ve adetlerinde serbest bırakıldı.

Celula, Hilyan, Musul ve Ninova yine bu yıl fethedildi.

İran’ın başkenti Medâyin Müslümanların eline geçti ve bütün İran İslâm toprağı oldu.

638

Urfa, Rikka, Bitlis, Ahlat ve Erzurum Müslüman yönetimine tabi olmuşlardır.

Basra, Ehvaz, Sus ve Cundisabur Müslümanların yönetimine geçmiştir.

639

Hicaz’da kıtlık baş gösterdi. Şam ve Basra havalisinde veba salgınından bir çok Müslüman hayatını kaybetti.

641

Mısır fethedildi. Nihavent ve İskenderiye İslam toprağı oldu.

642

Hemedan ve İsfehan Müslümanların yönetimine geçmiştir.

643

Kazvin, Zencan, Berka, Trablusgarp, Rey, Curcan, Taberiye, Şehrezor, Derbent, Horosan Müslümanların yönetimine geçmiştir.

644

Hz. Ömer İranlı, vergilere itiraz eden Lu’lu adında bir gayrimüslim tarafından şehit edildi.

644  HZ. OSMAN  R.A.

Hz. Ömer R.A. şehit edildi, yerine Kasım ayında Hz. Osman R.A. halife seçildi.

647

Dönemindeki isyanlar bastırıldı. Şam Valisi Muaviye Deniz seferlerine hazırlanmaya başladı.

649

Larnaka’dan Kıbrıs’a çıkartma yaptı. İtaat altına alındı ancak sonraları isyanlar cereyan etti.

651

Horasan’ da çıkan isyan bastırıldı. Nişabur alındı.  Tus ve Herat ile anlaşma yapıldı.

652

Rodos fethedildi.

İslam orduları Hazar Türkleri ile karşılaştı.

653

Kıbrıs fethedildi.

Hz. Osman R.A. hilafeti döneminde Kuran-ı Kerim asıl Mushaf tan çoğaltılarak; Mekke, Basra, Kufe, Bahren ve yemen gibi merkezlere gönderilmiştir.

656

17 Haziran tarihinde Hz. Osman başkaldıran asiler tarafından evinde Kur’an-ı Kerim okurken şehit edildi. Bu olay Müslümanlar arasında günümüze kadar artarak ve çeşitlenerek gelecek olan ayrılık ve çatışmaların miladını oluşturmuştur.

656 HZ. ALİ R.A.

24 Haziran Cuma günü Hz. Ali Halife oldu.

9 Aralık tarihinde Cemel Vakası meydana geldi. Münafık olan İbniSebe taraftarlarıyla gece yarısı yaptığı suikastlarla Hz. Ali ve Hz. Aişe taraflarını karşı karşıya getirmiş, olayın anlaşılması üzerine taraflar barışmıştır. Cemel Olayı ile ilk kez sahabe ile sahabe karşı karşıya gelmiş birbirinin kanını dökmüştür.

657

5 Ocak tarihinde Cemel olayının da etkisiyle Hz. Ali başkenti Medine’den Kufe’ye taşıdı.

Mayıs / Temmuz ayları arasında Hz. Ali ile onun hilafetini tanımayan İslam Devleti’nin Şam Valisi Muaviye arasında meydana gelen Sıffin Savaşı her iki tarafında isteğiyle hakem kararına karşılık sonlandırıldı. ( Bu savaş ile yani Hz. Ali ile Hz. Muaviye’nin karşı karşıya gelmesiyle ilerleyen yıllardaki Emevi ve Abbasi devletleri’nin temeli de atılmış oluyor.)

Hakem Olayı, Sıffin Savaşı taraftarları, Amr b. As ile EbûMûselEş’ari’yi hakem seçtiler. Muaviye’nin hakemi hileli bir yolla Hz. Ali’nin halifeliğine son verdi. Hz. Ali taraftarları bunu kabul etmediler ve bunlar da kendi içinde ayrıldılar, Hariciler denen grup bunlardan ayrılma, iki tarafa da (Hz.Ali’ye de Muaviye’ye de) karşı çıkmış ve daha sonra Hz. Ali bunlarla da mücadele etmiş ve  Hariciler tarafından katledilmiştir.

661

Ocak ayında Ramazan ayının on beşinde, mescitte olduğu halde Hariciler tarafından Hz.Ali suikaste uğradı ve üç gün sonra da vefat etti.

Hz. Ali şehit edildiğinde oğlu Hz. Hasan 37 yaşında idi. Hicaz, Irak, Horasan, Yemen, Mekke ve Medine ona biat etti. Mısır ve Şam’da Muaviye’ye bağlıydı. Aynı anda iki Halife bulunmaktaydı. İki halife orduları Medayin’de karşı karşıya geldi, Müslüman kanı akıtılmasın diye Hz. Hasan hilafetten vazgeçti. Ve İslam tarihinde Muaviye aynı zamanda Emeviler Dönemi başladı.

EMEVİLER DEVLETİ DÖNEMİ KRONOLOJİSİ

 MUAVİYE BİN EBU SÜFYAN 661 – 680

661

Muaviye halife oldu, daha sonra, Hz. Hasan halifeliğinden İslam toplumunun bekası için feragat etti.

Muaviye Ebu Sufyan’ın oğlu olup, Ümeyye soyundan gelmekteydi, Emeviler ismi de buradan gelmektedir. Muaviye, oğlu Yezid ve onun oğlu II. Muaviye’nin dönemine Emevi tarihinde Süfyaniler Dönemi de denmektedir.

662

Irak’a Mugira ve Ziyad vali olarak tayin edildi.

668

Sicilya’ya çıkartma yapıldı.

669

İstanbul Kuşatması. Muaviye oğlu Yezidi devameden kuşatmaya komutan tayin etti,Yezîd’in ordusunda Abdullah b. Abbâs, Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Zübeyr ve bilhassa yaşlılığına rağmen şahsiyeti ile kuşatma ordusunu mânevî açıdan takviye edeceği umulan EbâEyyûb el-Ensârî gibi tanınmış bir çoksahâbe de bulunuyordu.Konstantinopolis’in ilk emevi kuşatmasıdır.

670

Hz. Hasan  iki Nisan günü hanımı Ca’debinti el Eş’as b. Kays tarafından zehirlendikten kırk gün sonra vefat etmiştir.

Iraklı Arablar ve Ehl-i BeytHorosan’a göçtü.

Ordu komutanı olan Ukba b. Nafi, Afrika’nın kuzeyini fethedip Atlas Okyanus’una ulaştı. Tunus sınırları içindeki Kayrevan  şehrini kurdu.

EmevilerKonstantiniye’yi ilk kez kuşattı.

674

Girit çıkartması

İstanbul Kuşatması. 674-680 (Konstantinopolis’de2.Kuşatma )

678

Hz. Âişe validemizin vefatı.

679

Muaviye oğlu Yezid için halifelik biatı topluyor.

 

YEZİD BİN MUAVİYE 680 – 683

680

Muaviye vefat etti.

Yezid babasından sonra halife oldu.

Kerbela Olayı, Hz. Hüseyin R.A. 72 aile ve ashabıyla Kufe’ye giderken 10 Kasım tarihinde Kerbela denilen yerde şehit edildi.

1. MUAVİYE BİN YEZİD 683 – 684

683

Yezid öldü.

1. Muaviye halife oldu.

 

MERVAN BİN EL-ḤAKEM 684 – 685

684

1. Muaviye tahttan feragat ettikten 40 gün sonra öldü.
2. Mervan halife olarak Emevî Devleti’nde Mervaniler Dönemini başlattı.

MercüRahit Savaşı, Abdullah bin Zübeyr’i halife kabul eden Şam Valisi ad-Dahkak ve kabilesi ile MerjRahit’de çarpışmalar ve ad-Dahkak’ın öldürülmesiyle isyanın sonu.

ABDÜLMELİK BİN MERVAN 685 – 705

685

Abdülmelik b. Mervan tahta geçti.

Muhtar’ın Irakta İsyanı. Abdülmelik babasıMervan’nın 685’te Kufe’yi ele geçiren Harici isyancı Muhtar Ebu Ubayd üzerine gönderdiği Ubaydullah bin Ziyad’ın değiştirilmemesi.

686

Emevi ordusunun Irak’ta mağlubiyeti.

687

Harici Muhtar’ın Kûfe’yi kuşatması, mağlubiyeti ve öldürülmesi.

692

Haccac’ın takviyeli Şam ordusu ile 7 ay Mekke’yi kuşatması veEkim 692’de bir muharebede Abdullah bin

Zübeyr’in öldürülüp isyanın sona ermesi.

696

İlk Arap parası basıldı.

Irakta ’ki Hariciler mağlup edildi.

698

Kayrevan’ın tekrar ele geçirilmesi.

Bizans’ın Kuzey afrika’dan çekilmesi.

Tunus şehrinin kurulması.

VELİD BİN ABDÜLMELİK 705 – 715

705

Abdülmelik vefat etti.

Velid halife oldu.

Şam’daki Emevi Camii yapıldı.

711

İspanya’nın Fethi; Tarık bin Ziyad; İspanya’da (İber Yarımadası ) Museviler’in yardım istemesi üzerine, Vizigot Kralı Rodrik’i711 Kadisk Savaşında yenilgiye uğratıldı, böylece Müslümanlar, Avrupa kıtasına girmiş oldular. İspanya fethedildi.

713

Jakarta ve Kaşkar’a akınların yapılması, Çin sınırına kadar ilerleyiş.

 SÜLEYMAN BİN ABDÜLMELİK 715 – 718

715

Velid vefat etti.

Süleyman b. Abdülmelik ( Velid’in Kardeşi ) Halife oldu.

716

İstanbul Kuşatması (Konstantinopolis’de3. Kuşatma )

717

Süleyman b. Abdülmelik’in Ekim 717’de Dabık’ta ölümü.

 ÖMER BİN ABDÜLAZİZ 717 – 720

718

Ömer b. Abdülaziz kardeşinin ölümüyle seçimle halife olması.

719

Abbâsîlerin, Emevîler aleyhine propaganda kampanyasına 719’da Muhammed bin Abbas önderliğinde başlamaları.

 

1. YEZİD BİN ABDÜLMELİK 720 – 724

720

Ömer b. Abdülaziz’in bir kölesi tarafından zehirlenmesi ve 720’de Halep’te ölümü.

1. Yezid tahta geçti.

721

El-TübaytNahran komutasında Arapların Hazarlar üzerine seferleri. 721’de Dağıstan’daki Derbent Geçidi’ni geçip Marj el-Hacar Muharebesi‘nde Hazar ordularına yenik düşüp geri çekilmesi.

723

Cerrah el-Hakemi komutasındaki Arapların 723’te Hazar seferi.

Dağıstan geçitlerinden geçerek Hazar başkenti Belencer şehrini ele geçirmeleri.

724

1. Yezid’in veremden ölümü

HİŞAM BİN ABDÜLMELİK 724 – 743

728

Hasan Basri; Fars anne ve babadan doğan, meşhur olmuş Sünnî Müslüman vaiz, ilahiyatçı ve İslâm âliminin Basra’da vefatı

730

730’da büyük bir Hazar ordusunun Azerbaycan, Gürcistan ve Doğu Anadolu’yu eline geçirerek Erdebil’e kadar gelişi. Marj Erdebil Muharabesi’nde Arap komutanı ve Ermenistan Valisi Cerrah El Hakem’in öldürülmesi.

732

Şarl Martel ile 732’ de yapılan Puvatya Savaşı kaybedildi ve İspanya’ya geriye çekilindi. Müslümanlar’ın Avrupa’daki ilerleyişi duruduruldu

739

739’da Afyon yakınlarında Akrinion Savaşı‘nda Doğu Romalı III. Leo’nun galip gelişi fakat Arap hücumlarını durduramaması.

740

Kuzey Irak’ta Berberilerin isyan etmesi.

Hz.Ali’nin torunu, İmam Zeyd bin Ali, Emevi’ye karşı ayaklanmış, daha sonra İmam ZeydKufe’de bir camide kıstırılıp katledilmiştir.

742

Hz. İmam Zeyd’in mücadelesinde kendisini yarı yolda bırakanları daha sonra temsil eden akım‘’ Rafızîler’’ ve  kendisiyle birlikte savaşarak ölenleri temsil eden akım ‘’ Zeydîler ‘’ olarak tarihte yerini almıştır.

743

Hişam bin Abdülmelik 6 Şubat 743’de difteriden öldü.

Ebu Müslim kumandasında Abbâsîler’ in Horasan ve Irak’ta propaganda kampanyalarına devam etmeleri.

1. VELİD BİN II. YEZİD 743 – 744

743

Şam’da isyan çıkması.

 

III. YEZİD BİN VELİD 744

744

Hoşnutsuz olan Azerbaycan valisi ve amcası olan Mervan’a yeni valilikler vermesi.

Halifeliğinin 6. ay 2. gününde beyin tümöründen ölümü.

 

İBRAHİM BİN VELİD 744

Şam’ı kuşatan amcası II. Mervan’a sadakat yemini etmesi ile halifeliğinin 2 aydan daha az sürmesi.

 

1. MERVAN 744-750

744

Şam’a yürüyüp halifeliği eline alması.

748

Horosan Abbasi yönetimine girdi.

749

Irak Abbasi yönetimine girdi.

750

Zap Savaşı sonrası Abbasiler Emevi devletini yıkıp Abbasi Devletini kurdular. Emevi devleti yıkıldıktan sonra, bu soydan yalnızca Hişam’ın torunu Abdurrahman kurtuldu.

(Şamdan kaçan Abdurrahman da  İspanya’da 756 yılında Endülüs Emevi Devletini kurdu.

711 ile 756 yıları arasında Endülüs Şam’dan gönderilen Emevi ve Abbasi valilerce idare edildi.)

KURTUBA EMEVÎ EMİRLERİ

756-788     I. Abdurrahman

788–796     I. Hişam

796–822     I. Hakem

822–852     II. Abdurrahman

852–886     I. Muhammed

886–888     Münzir

888–912     Abdullah bin Muhammed

912–929     III. Abdurrahman

KURTUBA EMEVÎ HALİFELERİ

929–961       III. Abdurrahman

961–976       II. Hakem

976–1008     II. Hişam

1008–1009   II. Muhammed

1009–1010   II. Süleyman

1010–1012   II. Hişam, (2.Kez)

1012–1016   II. Süleyman, (2.Kez)

1017            IV. Abdürrahman’dan sonra Emevî Hanedanı Yerine Hammûdiler’in Gelmesi

1016–1018    Ali bin Hammud-el-Nasır

1018–1021    KasımibnHammud-el-Ma’mu

1021–1023    Yahya bin Ali bin Hammud-el-Mu’tali

1023              Kasım bin Hammud-el-Ma’mu,(2.Kez)’dan sonra Emevîler’in Tekrar

                     Hükümdarlığa Geçmesi

1023–1024     V. Abdürrahman

1024–1025     III. Muhammed

1025-1026     Yahya bin Ali bin Hammud el-Mu’tali, (Ara hükümdar)

1026–1031     III. Hişam

III. Hişam’ın hilafetten feragatiyle Emevi Hanedanı son buldu ve İber yarımadasında Tavaif-ül Mülk ya da Tayfa Dönemi (1031-1091) resmen başlamış oldu. Yani devlet ortadan kalkıp küçük emirlikler hayatını sürdürdüğü dönem.)

1031-1091 TAVAİF-ÜL MÜLK DEVRİ EMİRLİKLER

1009-1095    Zinnuniler

1010-1087     Daniye

1014-1090     Turtuşa

1015-1090     Ziriler

1019-1039     Tucibiler

1021-1085      Amiriler

1022-1094     Eftasiler

1023-1091     Abbadiler

1031-1070    Cevheriler

1044-1091     Şumadihler

1039-1141      Hudiler

1045-1115     BenûMücahid, BenûGanuye

1085-1090 yıllarında Kuzey Afrika’dan gelen ‘’ Murabıtlar ‘’Tayfa Devletçiklerini yıkarak İber yarımadasındaki Müslümanları tekrar bir bayrak altında toplamayı başardılar.

BENÎ AHMER DEVLETİ ( NASRÎLER ) 1232-1492

1232 yılında kurulmuştur. İber Yarımadası’nda kurulan en uzun ömürlü ve son bağımsız İslam devletidir. Gırnata Emirliği’nin kurucusu Muhammed bin Ahmer’dir. Ülkenin merkezi Gırnata’dır. Benî Ahmer Devleti; ilimde, fende ve san’atta çok ileri gitmişti. El-Hamra ve Bedâyin sarayları çok önemli eserlerdir. Bu dönemde yetişen en önemli isimlerden biri şüphesiz İbn-i Haldun, târih sosyolojisinin kurucusudur.

1230-1231     I.Muhammed, Ertuğrul Gazi’nin çağdaşıdır.

1272-1273     II.Muhammed

1302              III.Muhammed

1308-1309     Nasr

1313-1314     I.İsmail

1325              IV.Muhammed

1333              I.Yusuf

1354             V.Muhammed

1359             II.İsmail

1360             IV.Muhammed

1362             V.Muhammed (2.Kez)

1391             II.Yusuf

1395             VI.Muhammed

1407             III.Yusuf

1417             VIII.Muhammed

1419-1427    IX.Muhammed

1427            VIII.Muhammed(2.Kez)

1430             IX.Muhammed (2.Kez)

1432             IV.Yusuf

1445             X.Muhammed

1445             V.Yusuf

1446             X.Muhammed (2.Kez)

1447             IX.Muhammed (3.Kez)

1451             XI.Muhammedile IX.Muhammed (4.Kez) birlikte.

1453             Sa’d el-Musta

1462             V.Yusuf

1452             Sa’d el-Musta (2.Kez)

1464-1465    Ali

1482              XI.Muhammed

1483              Ali (2.Kez)

1485-1483     XII.Muhammed

1487             XI.Muhammed (2.Kez), Osmanlı Sultanı II.Bayezıd ile çağdaş.

1492    yılında Muhammed, Ferdinant’a teslim oldu. İspanya’daki son İslam Devleti

ortadan kalktı.

1499      yılında İspanya’da bir tek Müslüman insan kalmadı. Mabetler, kütüphaneler

yıkıldı. 711 yılında İspanya’ya çıkan Müslümanlar 788 yıl sonra 1499 yılında

burayı tamamen terk ettiler.

ABBÂSÎLER DEVLETİ

Kureyş Kabilesinden Abdülmenafın çocuklarından amca çocukları olan; ÜMEYYE ve HAŞİM  soyundan gelen amcazadelerden,Ümeyye oğulları İslam hilafetini kendi hanedanına devşirip Emevi Devletini kurdular. Hâşim torunları 25 Ocak 750 tarihinde Zap ırmağı yakınlarındaki Zap Savaşı ile Amca çocuklarının egemenliğinde Emevi Devletini yıkıp, yerine kendi egemenliklerindeki Abbasi devletini kurdular. Abbasilerin ilk halifesi, Ehl-i Beyt’ ten Abdullah’tır. Çok kan akıttığı için kendisine Seffâh da denmektedir.

IRAK ABBASÎ HALİFELERİ (750-1258)

749-754ABDULLAH (SEFFAH)

750Zap Savaşı ile Emevi Hanedanlığı yıkıldı yerine Abbasi Hanedanlığı kuruldu.

751      Talas Savaşı   Abbasiler ile Çinliler arasında oldu.Karluk Türkleri Abbasiler

ile müttefik oldu. Türkler arasında İslamiyet hızla yayıldı.

754-775              MANSUR

754     Abdullah el Seffâh öldü.

Abbasiler’in kurulmasında büyük rol oynayan Ebû Müslim öldürüldü.

755    Emevi Hanedanının mensubu Abdurrahman kaçtığı İspanya’da Endülüs

Emevi Devleti’ni kurdu.

758    Hazarın Güneyi Abbasilere katıldı.

762Bağdad şehri kuruldu.

763    EndülüsEmevi Devleti bağımsızlığını ilan etti.

767İmâm-ı ÂzamEbûHanîfe’nin vefatı.

771    Kuzey Afrika’da Berberîlerin isyanı.

775-785              MEHDİ

778     Bizans 80 bin kişilik ordusuyla Güneydoğu Anadolu şehirlerini yağmaladı.

785-786              HADİ

786-809              HARUN REŞİD, İlme ve alime önem veren İslam’ı iyi yaşayan bir halifeydi.

787     yılında Harun Reşid Tarsus’u imar etti.

790yılında Harun Reşid, Antalya’da Bizans donanmasını bozguna uğrattı.

795     İmam Mâlik’in vefatı.

804     Anadolu Seferleri başladı.

809-813              EMİN

813-833              MEMUN

816Babek İsyanı

820     İmamŞâfii’nin vefatı.

827     Girit’in fethi ve Sicilya’ya çıkış

833-842              MUTASIM BİLLAH

834Zut İsyanı

836Samarra’nın başkent oluşu

842-847VASIK BİLLAH

846     Güney İtalya’ya seferler

847     Abbasi Devleti’nde gerileme dönemi başladı.

847-861              MÜTEVEKKİL ALÂLLAH

855     İmam Hanbeli’nin vefatı.

861-862             MUNTASIR BİLLAH

862-866             MÜSTAİN BİLLAH

866-869             MUTEZ BİLLAH

868Câhız’ın ölümü

869-870             MÜHTEDİ BİLLAH

870Buhâri’nin ölümü

870-892             MUTEMİD ALÂLLAH

873Kindî’nin ölümü

980Karmarti İsyanının çıkması

892-902             MUTEZİD BİLLAH

892    Bağdat’ın tekrar başkent olması

902 – 908          MÜKTEFİ BİLLAH

908 – 932          MUKTEDİR BİLLAH

922Hallâc-ı Mansûr’unzındıklıkla suçlanıp Halife Muktedir’in emriyle idamı.

923Taberî’nin vefatı.

925Râzî’nin vefatı

932-934             KAHİR BİLLAH

934-940             RÂZİ BİLLAH

935Eş’ârî’nin vefatı.

940-944             MÜTTEKÎ BİLLAH

944 – 946MÜSTEKFÎ BİLLAH

944Maturîdi’nin vefatı.

945   (Şİİ) Büveyhiler Bağdat’ı ele geçirdi.

BüveyhilerFatimilere; halife de Büveyhilere bağlıydı.

946-974             MUTİ LİLLAH

969Fatimile Mısır’ı ele geçirdi.

970    Mısır’da El- Ezher’in kuruluşu

974-991             TÂİ LİLLAH

991-1031           KADİR BİLLAH

1031-1075        KAİM BİEMRİLLAH

1055  yılının 17 Ocak günü Halife kaim gizlice Selçuklulardan yardım istedi. Bunun

                          üzerine Tuğrul Bey Bağdat’a girip Büveyhioğullarının tehlikelerine son

verdi. Halife de Tuğrul Bey’e Doğunun ve Batının Hükümdarı ünvanını

verdi. Böylece İslam dünyasının siyasi hâkimiyetini Türkler temsil etmeye

başladı.

1075 – 1094     MUKTEDÎ BİEMRİLLAH

1094 -1118       MUSTAZHİR BİLLAH

1118 – 1135     MÜSTERŞİD BİLLAH

1135 -1136       RÂŞİD BİLLAH

1136 – 1160     MUKTEFÎ LİEMRİLLAH

1159    yılında Mısır’da yönetimi Selahaddin Eyyubi ele geçirmiştir.

1160 -1170       MUSTENCİD BİLLAH

1170 – 1180     M. MUSTAZÎ BİEMRİLLAH

1180 -1225       NASIR LİDİNİLLAH

1225 -1226       ZAHİR BİEMRİLLAH

1226 -1242       MUSTANSIR BİLLAH

1242 -1258       MUSTASIM BİLLAH

                        Moğol Hükümdarı Cengiz Han’ın torunu Hulagu’nun yönetimindeki İlhanlılar 1258’de Bağdat’ı yakıp yıktılar, Halife Mustasım’ı ve yakaladıkları hanedan üyelerini öldürdüler. Böylece 508 yıllık Abbâsî Devleti son buldu. İlhanlı hükümdarı Hulagu Han Bağdat’ta içlerinde on binlerce yazma kitap olan kütüphaneleri yakıp yıktırmıştır. Geri kalan kitapları da Dicle Nehrine attırmıştır.

MISIR ABBASÎ HALİFELERİ (1261-1517)

Memlük Devleti de denilen bu dönemde, siyasi otorite  ile dini otorite aynı anda birbirinden bağımsız olarak varlığını sürdürmüştür. Aynı tarihlerde bir halife bir de sultan bulunmaktadır.Tarihçiler Memlûk egemenliğini, biri 1250-1382 öteki 1382-1517 arasını kapsayan iki döneme ayırırlar. Batılı tarihçiler askeri birliklerin siyasal önem kazanma durumlarına bakarak birincisine “Bahri”, ikincisine “Burci” derler; çağdaş İslam tarihçileri ise, etnik kökenlerde farklılığa ve bu farklılığın devletin gelişimine yansımasına dikkat çekmek için aynı dönemlere “Türk” ve “Çerkes” adını verirler.

1261 – 1261      II. MUNTANSIR BİLLAH

1261 -1302        I. HÂKİM BİEMRİLLAH ( Hilafetin bu dönemi aynı zamanda  Memluk

Sultanı Baybars1260–1277 dönemidir)

1302 -1340        I. MÜSTEKFÎ BİLLAH

1340 -1340        I. VÂSIK BİLLAH

1340 -1352        II. HÂKİM BİEMRİLLAH

1352 -1362        I. MUTAZID BİLLAH

1362 -1377I. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH

1377 -1377       MUTASIM BİLLAH

1377 -1383       I. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH (2.Kez)

1382 yılında Çerkes kökenli Berkük’un, devrin sultanını öldürerek iktidarı ele

geçirmesiyle Türk asıllı Bahri Memlukların devri de kapanmış oldu. Bu tarihten

itibarenÇerkes asıllı sultanlar Burci Hanedanı adı ile ülkeyiyönetmiştir.

 1383 – 1386II. VÂSIK BİLLAH

1386 – 1389MUTASIM BİLLAH  (2.Kez)

1389 -1406        I. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH   (3.Kez)

1406 -1414        MÜSTAİN BİLLAH

1414 -1441        II. MUTAZID BİLLAH

1441-1451         II. MÜSTEKFÎ BİLLAH

1451 -1455        KAAİTN BİEMRİLLAH

1455 -1479        MÜSTENCİD BİLLAH

1479-1497         II. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH

1497 -1509       MÜSTEMSIK BİLLAH

1509 -1517       III. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH (Bu Halife döneminde 1501–1516 Kansu

Gavrive1516-1517 Tomanbay Memluk Sultanıdır.)

OSMANLI DEVLETİ HALİFELERİ (1517-1924)

1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye savaşlarıyla Mısır’da Memlükhakimiyetine son vererek Hilafet’i Osmanlı Devleti’ne bağlayan Yavuz Sultan Selim, Osmanlı Devleti’nin de ilk Halifesi olarak tarihe geçmiştir. Mukaddes emanetler Yavuz’a Mekke Şerifi Şerif II.Berekat tarafından gönderilmiştir. Halen, Topkapı Sarayı Hırka-i Saadet Dairesi’nde korunmakta ve sergilenmektedir

1517-1520       YAVUZ SULTAN SELİM (I.)

1520-1566       KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN (I.)

1566-1574       II. SELİM (SARI)

1574-1595       III. MURAD

15951-603       III. MEHMED

1603 -1617      AHMED

1617-1618       MUSTAFA (DELİ)

1618 – 1622    II. OSMAN (GENÇ)

1622-1623MUSTAFA (DELİ)( 2.Kez )

1623   -1640IV. MURAD

1640   -1648    İBRAHİM (DELİ)

1648   -1687    IV. MEHMED (AVCI)

1687 – 1691     II. SÜLEYMAN

1691 -1695       II. AHMED

1695    -1703    II. MUSTAFA

1703 -1730       III. AHMED

1730 -1754       I. MAHMUD

1754 – 1757     III. OSMAN

1757 – 1774     III. MUSTAFA (CİHANGİR)

1774 -1789       I. ABDÜLHAMİD

1789- 1807       III. SELİM

1807 – 1808      IV. MUSTAFA

1808 -1839       II. MAHMUD

1839 -1861       I.  ABDÜLMECİD

1861 -1876       ABDÜLAZİZ

1876 -1876        V. MURAD (DELİ)

1876 -1909       II.   ABDÜLHAMİD

1909 -1918       V.   MEHMED REŞAD

1918 -1922       VI. MEHMED VAHDETTİN

1922 -1924       II. ABDÜLMECİD

Yavuz Sultan Selim’in 1517 Mısır Seferi ile Memlük Devleti’ne son vererek Osmanlıya taşıdığı Halifelik makamı 3 Mart 1924 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından kaldırılmıştır. Böylece bir savaşla ve bir mücadele sonunda elde ettiği İslam Hilafeti Sancağını, 407 yıl sonra kendi rızasıyla ve İslam tarihinin son halkası Osmanlı Devletiyle birlikteortadan kaldırmıştır. Ve İslam Devleti sıfatı taşıyan devletler artık Milli Devlet sıfatıyla kurulmuş, İslam coğrafyasındaki bütün devletler bundan sonra etnik temelde ve milli hüviyette devletler olarak yer almışlardır.

ABBASİ SINIRLARI İÇİNDE KURULAN DEVLETLER

Bu başlık normalde Abbasi Devleti’nin sonunda olması gerekirken, İslam tarihini temsil eden temel unsur Halifelik olduğu için o silsile zincirini bozmamak için Osmanlı’dan sonraya en sona alınmıştır.

Bu kurulanların bazısı tarihe damga vuran müstakil büyük devlet iken bazısı küçük devletçik veya  beylik şeklinde birbirinden bağımsız oluşan yapılardır.

789-926     İDRİSİLER, Ehl-i Beyt, Fas

777-909     RÜSTEMİLER, Harici, Cezayir

800-909     AĞLEBİLER, Cezayir, Sicilya

972-1152    ZİRİLER VE HAMMADİLER, İfrikiye ve Doğu Cezayir

1056-1147    MURABITLAR

1228-1574   HAFSİLER, Tunus, Cezayir

1196-1549   MERİNİLER VE VATTASİLER, Fas

909-1171     FATİMİLER, Şii, Mısır, Suriye, Sicilya

868-905      TOLUNOĞULLARI, Mısır, Suriye

935-969      İHŞİDİLER, Mısır, Suriye

983-1085    MERVANİLER, Diyarbakır

905-1004    HAMDANİLER, Suriye

961-1150    MEZYEDİLER, Şii, Irak

990-1096    UKAYLİLER, Şii, Irak, Suriye

1171-1254  EYYÜBİLER, Mısır, Suriye, Diyarbakır, Yemen

1023-1179  MİRSADİLER, Suriye

1250-1517  MEMLÜKLER, Türk, Mısır, Suriye

1047-1138  SÜLEYHİLER, Şii, Yemen

1069-1389  ZEYDİLER-Ressiler, Şii, Yemen

858-1454    RASÜLİLER, Yemen

916-1090    KENGERİLER VEYA MÜSAFİRİLER, Azerbaycan

463-1071    RAVVADİLER, Azerbaycan

951-1174    ŞEDDADİLER, Arran ve Ani

927-1090    ZİYARİLER, Taberisan

932-1062    BÜVEYHİLER, Şii, İran, Irak

1008-1051  KAKUYİLER, İran

821-873       TAHİRİLER, Şii, Horasan

819-1005     SAMANİLER, Horasan, Maveraünnehir

867-1495     SAFFARİLER, Hariciler, Sistan

628-1231     HARZEMŞAHLAR, İran, Hindistan

992-1211     KARAHANLILAR, Türkistan

962-1187     GAZNELİLER, Türk, Gazne

1040-1157BÜYÜK SELÇUKLULAR, Türk, İran, Irak, kurucusu Selçuk Bey’dir.

1075-1308   ANADOLU SELÇUKLULARI, Süleyman Şah ile başlar.

1127-1222   ZENGİLER, Türk, Suriye

1102-1408   ARTUKLULAR, Türk, Diyarbakır

1137-1408   İLDENİZLİLER, Türk, Azerbaycan

1148-1286   SALGURLULAR, Fas

1071-1177   DANİŞMENDLER, Türk Tokat, Amasya, Sivas

1090-1256   İSMAİLİLER, İran, (Alamut kalesinde, Hasan Sabbah ile özdeş bir kabile)

        ( Bu son başlıkta Hekimoğlu İsmail’in İslam Tarihi kitabından faydalanılmıştır.)